Uitzicht over de stad Thessaloniki

Binnen “handbereik” van de Griekse stad Thessaloniki liggen enkele handenvol zeer gevarieerde bestemmingen, goed voor een complete vakantie. Geschikt voor dagtochten vanuit Thessaloniki. Maar – zeker zo mooi en avontuurlijk – geknipt voor een rondreis door Centraal Macedonië. Een reis vol natuur, cultuur, geschiedenis, gastronomie en voor de liefhebber een staartje zee en strand in Chalkidiki. Griekenland van een heel andere kant.

In de zeventiger jaren werd er in een grafheuvel bij de plaats Vergina een opzienbarende vondst gedaan. Het graf van Philippus II, vader van Alexander de Grote, werd teruggevonden. Ongeschonden! Onvermoede schatten werden blootgelegd. Gouden beenderkistjes, gouden hoofdkransen van eikenbladeren, kostbare harnassen, scheenbeschermers, vaten en ivoren kunstvoorwerpen vormden de ontdekking van de eeuw in Griekenland.

Ontdek een ander Griekenland vanuit Thessaloniki in Centraal Macedonië

Besloten werd om ter plekke een museum in te richten. Toegedekt met aarde, is het een van de weinige onderaardse musea ter wereld. Weliswaar klein. Maar de schatten zijn met veel gevoel voor esthetiek uitgestald. Een archeologisch hoogtepunt.

Het uitgestrekte terrein vlak bij, locatie van Filippus’ paleis, is momenteel niet toegankelijk wegens opgravingswerkzaamheden. Ook het theater is bewaard gebleven, maar nog niet gerestaureerd.

Cuisine en filosofie in Centraal Macedonië

Dalamara wijngaarden Centraal Macedonië

In de stad Veria (70 kilometer van Thessaloniki), verkondigde ooit de apostel Paulus het evangelie. Veria, nu een bekend fruitcentrum, was altijd al een belangrijke handelsplaats. De najaarszon werpt zijn stralen over de wijnvelden. Op de wijngaarden van Dalamara, omgeving Naoussa – bekend om zijn geheel eigen vorm van carnaval – worden druiven geteeld op organische basis. Kippen bemesten de akkers. Ook resten van de druivenoogst worden gebruikt als meststof. Binnen, in het sfeervolle proeflokaal ondervinden we waarom de Griekse wijnen internationaal een steeds belangrijkere plaats opeisen. De kurken ploppen, de wijn vloeit gul.

Verderop, in park Watermania te Agios Nikolaos, gebruiken we de lunch. Overal klateren stroompjes, afkomstig van de nabijgelegen bronnen. En de Macedonische koks gaan tot het uiterste om ons het beste voor te zetten volgens de lokale tradities, waaronder de hier gevangen forel.

“Eten op z’n Grieks is een sociaal gebeuren,” legt Annita Trivella uit, “een kwestie van samenzijn en delen. Je eet gezamenlijk van de diverse schotels op tafel. Daarbij deel je niet alleen het eten, je stelt je open voor elkaar. De onderlinge gesprekken zijn zeker zo belangrijk als de gerechten. Zo is de Griekse eetcultuur.” Grieken omarmen het goede leven.

Stone village bij avond

Kerkini meer Centraal Macedonië

De perzikboompjes lopen in dit jaargetijde rood aan, voordat het blad valt en ze de hele winter poedelnaakt door het leven moeten gaan. Avond. Vlammend oranje, weerspiegeld in stroompjes en plassen. Daartussen, een decor van vele panelen: blauwig grijs in even zovele schakeringen als er bergrichels zijn. Rust valt over het land.

Het oude Agios Athanasios is een rustiek dorpje op 1.200 meter hoogte. De huizen van dit dorpje aan het einde van de wereld zijn opgebouwd uit natuurlijke materialen: natuursteen, hout, keramische dakpannen. Op tien kilometer afstand ligt de skipiste van Voras. Half november begint hier het wintersportseizoen.

Als ik mijn knusse kamer binnenkom, brandt de kachel. Veel rood in de geweven stoffen. Verder hout en natuursteen. Middernacht. Ik loop terug van taverna Kalíba, naar mijn verblijf To Spitiko. Weldadige stilte. De geur van houtgestookte kachels. En duizenden flonkerende sterren aan het onmetelijke firmament.

Edessa in Centraal Macedonië, stad van water en kersen

Edessa waterval in Centraal Macedonië

Op 90 kilometer van Thessaloniki ligt het stadje Edessa. In de omgeving worden kersen gekweekt, indertijd uit Azië meegebracht door Alexander de Grote. Bovenal staat Edessa bekend om zijn vele water. Kanaaltjes leiden het door een park, onder platanen door naar de topattractie van Edessa. Daar dondert en bruist het water in meerdere trappen zeventig meter naar beneden, 5-12 m³ water per seconde. Goed aangelegde balkons bieden een prachtig gezicht op de grootste waterval van de Balkan. De ondiepe nis achter de waterval biedt een totaal ander en schitterend perspectief. Er loopt een kilometer lange wandelroute door dit openlucht watermuseum. Helaas is de route (nog?) niet toegankelijk voor rolstoelers. De bijzonder vriendelijke en Vlaams sprekende Katerina Deliou staat je bij het infocentrum graag te woord. Vanwaar dat Vlaams? “Ik heb in België gewoond en ben al 31 jaar dik bevriend met Eleonora hier, oorspronkelijk uit België. Zij leerde me de taal”, lacht ze vrolijk.

Nog meer water, maar nu uit een warme bron (37º C), is te vinden in Pozar Loutraki, waar je tijdens een weldadig bad de spanning uit je lichaam voelt trekken. Een schitterende canyon achter de baden met stroompjes en platanen nodigt uit tot een heerlijke wandeling.

Van alweer een goede wijn en een heerlijk bereide lunch genieten we op het terras van Winery Chatzivaritis, bij Goumenissa, verzorgd samen met Maria Mouzouri van Gasthuis Dimosthenis en enkele oudere vrouwen uit het dorp.

Spontane dans in Goumenissa

Spontane dans in Goumenissa

Lopend naderen we het centrale pleintje van Goumenissa. Plotseling maken zich vier jongeren los van het terras, zetten hun instrumenten aan hun lippen en blazen de longen uit hun lijf. De zeer aanstekelijke muziek brengt de aanwezige toeristen in vervoering en inspireert tot een spontane dans. Omstanders genieten mee en klappen geestdriftig. Muzikale werveling van vrolijkheid en enthousiasme.

Brass Bands spelen een hoofdrol in het sociale leven van Goumenissa. Met hun opzwepende muziek en het ritme van de Balkan hebben ze menig hart veroverd. Brass Bands zijn er hier héél veel. Maar . . . ze hebben geen namen! En geen vaste samenstelling. Zo’n driehonderd mensen met een zigeunerachtergrond verdienen er succesvol hun brood mee. Een lange traditie. Gelegenheidsbandjes – iedereen kent iedereen – treden overal op. Jonge kinderen doen al vroeg mee, leren van de ouderen en houden de traditie levend.

Begin twintigste eeuw speelde men nog op houten blaasinstrumenten. Franse soldaten, hier gelegerd in de Eerste Wereldoorlog, vertrokken in de jaren twintig weer. Ze begroeven hun instrumenten. Die werden gevonden en gebruikt. Maar al gauw ging men over op koper. De muziek wordt Chalkina genoemd, “brass”, van het Griekse chalkos, koper.

De enthousiaste blazers vormen een bindende schakel in Goumenissa. Hun muziek reikt zelfs tot in Australië en Amerika. Na afloop betreden we Gasthuis Dimosthenis. Maria heeft een kleine uitstalling van zoete lokale gerechten verzorgd. We laten ons de zelfgemaakte Moustalevria en Oushaf goed smaken. Moustalevria is een traditionele zoetigheid die speciaal tijdens de druivenoogst worden gemaakt.

Serres

Op 85 kilometer van Thessaloniki kan de stad Serres als uitgangspunt dienen voor verkenningen in de omgeving. Het kleine, smaakvolle Archeologisch Museum is ondergebracht in een voormalige moskee. Vlak bij ligt het centrale plein met het park. Hier slijten ouderen hun dagen op de bankjes. Op het plein en de omliggende terrassen gaat het er bijzonder ontspannen aan toe. In de aanliggende winkelstraat – voetgangersgebied – is het plezierig shoppen.

Wie Serres zegt, zegt bougatsa. Bougatsa is een flapje met een romige vulling. Deze delicatesse is volop verkrijgbaar in Griekenland. Maar die van Serres wordt geprezen om zijn flinterdunne deeg. Bovendien hebben ze er in Serres allerlei varianten op bedacht: vullingen van kaas, spinazie of gehakt.

Birdwatching op het Kerkinimeer

Het Kerkinimeer ligt in een gebied van wetlands van ruim 80.000 km² groot. Ruim 250 soorten vogels fourageren hier (o.a. ooievaars, flamingo’s, zwarte ibissen, pelikanen en aalscholvers). Een derde daarvan is zeldzaam. Met de Donaudelta behoort het Kerkinimeer tot de belangrijkste wetlands van Europa.

Ook in toeristisch opzicht is het gebied van belang (boottochtjes, birdwatching, mountainbiking, ruimte voor terreinwagens en picknick area’s). Wie meer wil, moet vooral de archeologische sites van Pella en Dion bezoeken. Wie tenslotte een paar dagen wil relaxen aan het strand kan terecht op het schiereiland Chalkidiki met een prachtig stuk natuur. Een artikel van Douwe Laansma uit Griekenland Magazine editie lente 2014.