Dakos, bij locals beter bekend als Paximadi, is een stuk dubbel gebakken vezelrijk brood uit Kreta. Het wordt veel gebruikt door Kretenzers als basis voor gerechten en stamt uit de Romeinse tijd, toen het Paxamas werd genoemd. Tegenwoordig worden Dakos gezien als een Kretenzische salade die gemaakt is van een stuk Paximadi met tomaten en mizithra of feta kaas erbovenop. Voor de smaak worden extra vierge olijfolie, oregano en soms ook wat kappertjes toegevoegd. We gingen op bezoek bij Antonis Marnelakis en zijn familie in het traditionele dorp Kritsa. Om zelf deze heerlijke Dakos te maken en natuurlijk ook te proeven.
Dakos: erg gezond met een beschermde geografische aanduiding
In de Byzantijnse periode werden Paximadi vooral gegeten door arme bewoners, boeren en soldaten op Kreta. Met name, omdat het toen niet gemakkelijk was om vers brood te maken. En je deze Dakos lang kunt bewaren. Bovendien is deze broodsoort erg gezond en zit het vol met belangrijke vitamines en vezels. Tegenwoordig hebben Dakos een beschermde geografische aanduiding (PGI) binnen de Europese Unie.
‘De Dakos salade is een gemakkelijk te maken voorgerecht, wat wij op Kreta mezzedes noemen. Lekker om te eten als lunch met een groepje vrienden en daarbij een glaasje rakí of lekkere zelfgemaakte rode wijn.’, vertelt Antonis ons aan zijn eettafel. De hele familie is er gezellig bij komen zitten. Griekse gastvrijheid ten top en natuurlijk is er ook van alles voor ons gekookt.
De beste Dakos zijn moeilijk te breken en smaken niet te zoet
Voor Dakos worden in verschillende regio’s op Kreta ook andere benamingen gebruikt. Zo noemen inwoners van de regio’s Chania en Rethymnon ze graag ‘Koukouvaya’. Dit, omdat een man uit Rethymnon in zijn taverne vooral ’s nachts werkte. Hij gaf zijn personeel dan een Dakos salade. Zijn bijnaam was ‘de uil’, omdat hij ’s nachts werkte en écht alles goed in gaten hield. In de regio’s Lassithi en Heraklion worden deze Dakos ‘Lantouristo’ genoemd, doordat het droge vezelrijke brood wordt overgoten met olijfolie.
‘De lekkerste Dakos eet je natuurlijk in Kritsa. Hier had iedereen een eigen steenoven en het dorp heeft dan ook een lange traditie in het maken van voedzaam droog brood. Tevens vind je hier de authentieke Kretenzische keuken. De beste Dakos zijn moeilijk te breken en ze smaken niet te zoet’, legt Antonis ons uit.
Dakos salade proeven en thuis zelf maken
Zeker zelf gaan proeven als je op Kreta bent. De Dakos salade staat vrijwel op elke menukaart van Kretenzische tavernes. Ook gemakkelijk zelf te maken. Leuk om te vermelden is dat het ook veelvuldig wordt gebruikt in Mediterrane diëten.
In de meeste supermarkten en bij bakkers op het Griekse eiland kun je het vezelrijke brood wel kopen. Het is maandenlang te bewaren en bovendien een lekker en origineel souvenir voor thuis.
